Dlaczego potrzebne są normy jakości powietrza
Pierwszym krokiem do zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza jest monitorowanie dolnego poziomu stężenia szkodliwych substancji. Na przykład dzisiaj każdy może przejść do trybu online i przeglądać Indeks Jakości Powietrza w różnych miastach i krajach w czasie rzeczywistym. Aby jednak poznać stopień zanieczyszczenia powietrza w danym miejscu, trzeba znać akceptowalne standardy jego jakości.
Normy dotyczące jakości powietrza atmosferycznego, czyli maksymalne dopuszczalne stężenia (MPC) i przybliżone bezpieczne poziomy narażenia na chemikalia, ich mieszaniny, mikroorganizmy. Jeśli normy są przestrzegane, nie ma bezpośredniego ani pośredniego szkodliwego wpływu na zdrowie ludzkie i środowisko.
Pył PM10
PM10 to mieszanina cząstek stałych w powietrzu o średnicy 10 mikrometrów lub mniejszej. Obejmuje ona dym, kurz, sadzę, metale ciężkie, sole, kwasy. Na przykład substancje uczulające, takie jak pyłki i zarodniki grzybów oraz wysoce toksyczne organiczne substancje chemiczne (dioksyny i rakotwórczy benzo-a-piren) stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia. Wdychany pył PM10 dostaje się do układu oddechowego i przez spojówkę do oczu.
Według norm dopuszcza się przeciętnie stężenie 40 µg/m3 na rok i 50 µg/m3 na dobę.
Jeżeli średnie dobowe stężenie PM10 osiągnie 200 µg/m3, władze są zobowiązane do informowania społeczeństwa o ryzyku przekroczenia stanu zagrożenia. Gdy średnie dobowe stężenie pyłu osiąga 300 µg/m3, jest to poziom alarmowy.
Pył PM2,5
Pył PM2,5 to cząstki stałe i kropelki cieczy o wielkości od 10 nm do 2,5 mikrona. Ich średnica jest trzydzieści razy mniejsza niż średnica ludzkiego włosa. Pył PM2,5 to mieszanina cząstek pyłu, popiołu oraz siarczanów i azotanów. Wszystkie te substancje są zawieszone w powietrzu i łatwo przenikają przez bariery biologiczne, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Warto zauważyć, że codzienne wdychanie drobnego pyłu nie powoduje natychmiastowej widocznej szkody dla organizmu, jednak nagromadzenie się w narządach powoduje później rozwój poważnych chorób. Szacowany pył PM2,5 odpowiada za 3% zgonów z powodu chorób układu oddechowego i sercowo-naczyniowego oraz 5% zgonów z powodu raka płuc.
W 2020 r. za dopuszczalne średniorocznie uznano stężenie 20 µg/m3.
Dwutlenek azotu NO2
NO2 to wieloskładnikowy nieorganiczny związek tlenu i azotu, który ma ostry nieprzyjemny zapach i jest wysoce reaktywny.
Dwutlenek azotu może mieć postać toksycznego czerwono-brązowego gazu lub żółtawej cieczy. Przyczynia się do zapłonu substancji – w przypadku dużego stężenia NO2 w powietrzu może dojść do wybuchu. W kontakcie z wodą zamienia się w kwas azotowy, a w środowisku alkalicznym tworzy azotany i azotyny.
NO2 jest substancją silnie toksyczną, dlatego ma negatywny wpływ na człowieka. Dwutlenek azotu jest szczególnie niebezpieczny dla narządów układu oddechowego: przy krótkim kontakcie pojawia się lekkie podrażnienie błon śluzowych, a przedłużona inhalacja prowadzi do obrzęku płuc. Ponadto następuje zmiana składu krwi, zmniejsza się zawartość hemoglobiny.
Średnio rocznie dopuszczalne stężenie NO2 w powietrzu wynosi 40 µg/m3.
Dopuszczalne jest średnie stężenie 200 µg/m3 na godzinę (dopuszcza się przekroczenie tego poziomu 18 razy w roku).
Jeżeli w ciągu 1 godziny średnie stężenie NO2 przekracza 400 µg/m3, jest to uznawane za poziom alarmowy.
Dwutlenek siarki SO2
SO2 to niezwykle toksyczna substancja będąca jednym z głównych składników gazów wulkanicznych. Jest to bezbarwny gaz o charakterystycznym ostrym zapachu zapałki.
SO2 zawarty jest w spalinach samochodowych, emitowanych w wyniku pracy elektrociepłowni przy spalaniu węgla brunatnego i oleju opałowego.
Jeśli stężenie dwutlenku siarki w powietrzu przekracza normę, u osoby rozwija się dysfunkcja dróg oddechowych, zapalenie błon śluzowych, ból gardła, zapalenie nosogardzieli, tchawicy, zapalenie oskrzeli, kaszel, chrypka. Średnie stężenie SO2 w powietrzu na dobę wynosi 125 µg/m3.
Dopuszcza się przekroczenie tego poziomu trzy razy w roku. Stężenie dwutlenku siarki na godzinę nie może przekraczać 350 µg/m3.
Jeżeli stężenie substancji w powietrzu osiąga średnio 500 µg/m3 na godzinę, to poziom uznaje się za stan awaryjny.
Odwiedź nasz profil na Facebooku: @BlekitnyWegielPl